د مریضي رخصت اخیستل په بلغاریا کې

تازه شوی مواد د سپتمبر په 5 /2023 کال کې

که تاسو په بلغاریا کې کار کوئ، تاسو حق لرئ کله چې تاسو ناروغ یاست د ناروغ لپاره رخصتۍ واخلئ یا تاسو د یو چا درملنه غواړي وکړئ چې ناروغ وي. د دې لپاره، تاسو اړتیا لری چې د خپل د کارګمارونکي ته  خپله ناروغی خبرتیا پاڼه د ثبوت په توګه وړاندي کړي، د دي کار لپاره د موقتي وخت لپاره خبرتیا صادریږي، یعنی چې تاسو د لنډې مودې لپاره کار نشئ کولی.

لومړی او تر ټولو مهم، تاسو باید د اعتبار وړ صحي بیمه ولرئ. ستاسو د صحي بیمې حقونو په اړه دلته لاندی ولولئ:

د کډوالو د روغتیا بیمې وضعیت

که تاسو د ناروغی رخصتي ته اړتیا لرئ لاندې معلومات په پام کې ونیسئ:

تاسو کله کولی شئ ناروغی رخصت واخلئ؟

تاسو د ناروغ رخصتۍ لپاره وړ یاست که تاسو:

• عامه ناروغي ولري

• د یوه حادثی یا پیښی په صورت ناروغه شوي یاست

• د کار د ډول له امله(مضره کاری محیط) چې تاسو هلته کار کوئ د حرفوي ناروغۍ سره مخ شئ؛

• بهر ته د درملنې لپاره اړتیا لري؛

• بیړنۍ یا عاجل طبي معاینې ته اړتیا لري؛

• د قرنطین لاندې یاست؛

• د کورنۍ د ناروغ/قرنطین شوي غړي په لټه کې یاست - ستاسو ماشومان، زاړه والدین، او نور.

• په بلغاریا یا بهر کې د طبي معایناتو / درملنې ته اړتیا لري؛

• امیندواره میرمنه یاست یا زیږون کوي؛

• د ماشوم پالنه کوي، تر 12 کلنۍ پورې، د قرنطین شوي ماشوم پاملرنې موسسې یا ښوونځي څخه راستانه شوي.

احتمالي دلیلونه بدون د معاشه د مریضي رخصتۍ د صادرولو

د ناروغ رخصت هم په لازمي ډول صادریږي کله چې تاسو په موقتي توګه د کار لپاره مناسب نه یاست ځکه چې:

• که چیري تاسو په قصدي توګه خپل روغتیا ته زیان رسولی ترڅو د ناروغ رخصتۍ واخلئ یا د ناروغ معاش ترلاسه کړئ

• که چیري تاسو د روغتیا پاملرنې موسسو لخوا منل شوي مقررات نه دي تعقیب کړي

• که چیري تاسو الکول یا مخدره توکي کارولي یا د دې موادو تر اغیز لاندې ځینې کړنې ترسره کړې

• که چیري تاسو په غولونې یا نورو ډول ډول نه منلو وړ چلند کې ښکیل یاست

• که چیري تاسو د کار ځای د خوندیتوب لپاره مقررات نه دي تعقیب کړي

• که چیري تاسو د کوم معتبر دلیل پرته د طبي بیا معاینې لپاره ډاکټر نه دی لیدلی

په هغه صورت کې چې تاسو د مخدره توکو یا الکول کارولو سره ستونزې لرئ، مګر تاسو لاهم د کار لپاره مناسب یاست، د هغه وخت په جریان کې چې تاسو کلینیک ته داخل شوي یاست، تاسو د خپلې استوګنې د ټولې مودې لپاره د ناروغ رخصتۍ حق لرئ.

مهم! په یاد ولرئ چې پدې قضیو کې به تاسو د مریضي رخصتۍ تادیه ونلرئ یعنی د هغه وخت لپاره به تادیه ونه کړئ چې تاسو د کار کولو توان نه لرئ. (لاندې د ناروغ معاش د حقوق برخه وګورئ)

څوک د مریضي اطلاع خپروي او کله؟

• ستاسو طبي ډاکټر / د غاښونو متخصص کولی شي یوازې د دوی د کار په ساحه کې د ناروغۍ لپاره د ناروغۍ اطلاعیه ولیکي

ستاسو ډاکټر / د غاښونو ډاکټر کولی شي د 1 یا ډیرو ناروغیو لپاره تر 14 ورځو پورې د ناروغۍ اطلاعیه صادرکړي. همدارنګه، په یاد ولرئ چې مریضي رخصت د 40 ورځو څخه ډیر په موقتي ډول د 1 تقویم کال کې اخیستل کیدی شي. په هرصورت، پدې موده کې د قرنطین ورځې شاملې ندي.

• که تاسو د اوږدې مودې لپاره د ناروغۍ رخصتۍ ته اړتیا لرئ د طبي مشورتي کمیټې ته مراجعه وکړي.

د روغتون د درملنې په صورت کې، ستاسو ډاکټر/د غاښونو ډاکټر کولی شي تاسو ته د ناروغۍ خبرتیا(استعلام) درکړي، مګر که تاسو د رخصتیدو وروسته په کور کې د رغیدو لپاره وخت ته اړتیا لرئ، نو ستاسو اطلاعیه به د طبي مشورتي کمیټې لخوا صادر شي او دا ممکن تاسو ته په کور کې د آرام کولو غوښتنه وکړي. مګر دا موده به له 30 ورځو څخه زیات نه وي.

تاسو کولی شئ پدې لینک کې په بلغاریا کې د طبي مشورتي کمیټو لیست ومومئ.

• بیړني یا عاجل څانګه ډاکټران (تر 3 تقویم ورځو پورې)

• د کار ځای ډاکټران

د ناروغۍ خبرتیا یا اطلاعیه په هغه ورځ صادریږي چې ستاسو د کار لپاره توان ونکړي د روغتیا پاملرنې مسلکي داکټر لخوا صادریږي.

د ناروغۍ خبرتیا یوازې په لاندې استثنایی قضیو کې لومړی له طبي معاینې پرته په عادي توګه صادر کیدی شي:

• کله چې ستاسو د کار لپاره موقتي نابرابره حالت په هغه ورځ اعلان شي چې تاسو په کار کې وئ پرته له دې چې د کار ساعتونو ته پام وکړئ یا که دا ستاسو د کار وخت وروسته ناروغي پیښ شي.

• تر دوو ورځو پورې د اوږدمهاله حالت په صورت کې استثناء رامنځ ته کیدی شي کله چې تاسو په ښکاره توګه د کار لپاره مناسب نه یاست او ستاسو په بدن کي په ښکاره ډول کروناي علایم وجود ولري، لیکن تاسو نشئ کولی طبي معاینه وکړئ.

• کله چې تاسو د مریضي اطلاعیه ورکړي وي او د دوام غوښتنه وکړه.

• کله چې تاسو ډاکټر معاینه کړی او د کوم د ناروغي دلیل لپاره یې تاسو ته د ناروغۍ خبرتیا نه وه درکړې مګر وروسته څرګنده شوه چې تاسو په هغه وخت کې د کار لپاره مناسب نه یاست.

اوس چې تاسو د ناروغۍ خبرتیا لرئ نو تاسو باید څه وکړئ؟

د هغې له صادریدو دوه ورځې وروسته تاسو باید اطلاعیه خپل د کار ګمارونکي ته ورکړئ یا کار مالک په جریان کی واچویی.

که تاسو پرته له یو څخه ډیر کارګمارونکي ولرئ، تاسو د هر یو کار ګمارونکي ته د ناروغۍ خبرتیا د کاپي په وسیله خبر ورکړي.

که ستاسو ډاکټر ومومي چې تاسو د کار لپاره مناسب نه یاست مګر تاسو د ناروغۍ خبرتیا ترلاسه کولو څخه انکار کوئ، دوی باید دا په هر حال کې صادر کړي او ستاسو د کار ګمارونکي ته یې واستوي. په هغه صورت کې چې تاسو غواړئ په یادښت کې ټاکل شوي وخت لپاره تادیه رخصت واخلئ، تاسو کولی شئ خپل کارګمارونکي ته لیکلي غوښتنلیک وسپارئ. تاسو کولی شئ له خپل کارګمارونکي څخه وپوښتئ چې ایا د دې غوښتنلیک لپاره د شرکت معیاري فورمه شتون لري چې تاسو یې ډکولی شئ.

آیا زه کولی شم د ناروغ رخصتۍ پای ته رسیدو دمخه بیرته کار ته لاړ شم؟

تاسو کولی شئ مخکې له دې چې ستاسو د ناروغی رخصتۍ پای ته ورسیږي بیرته کار ته لاړ شئ که چیرې هغه ډاکټر چې تاسو ته یې د ناروغۍ خبرتیا صادره کړې وي معلومه کړي چې تاسو ښه یاست او بیرته کار ته لاړ شئ.

کله نشئ کولی د مریضي رخصت واخلئ:

• کله چې تاسو د عامه ناروغۍ لپاره بیمه نه ویاست. د بېلګې په توګه  چي تاسی یواځي مدني انفرادي قرارداد پربنسټ کار کوي یا تاسو د یو شخصي بیمه ولري مګر بیا د عمومی ناروغي لپاره پراختیا فنډ یا تخصیص نه ورکول.

• مګر په هغه صورت کې چې د روغتیا د پراختیایي شورا پوه شي چې د کار لپاره مناسب یاست.

• کله چې تاسو وینه ورکوئ له هغه حالت څخه چې تاسو د وینې ورکولو له امله د کار لپاره مناسب نه وياست.

• که تاسو د اوږدمهاله ناروغ یا دائمي معلولیت لرونکي شخص پاملرنه کوي که چیرې د هغه شخص حالت خراب شي.

• کله چې تاسو د لابراتوار تیسټ نتیجه ترلاسه کړي وي یا کله چې تاسو تصور کوئ د ناروغۍ درملنه، د X-Ray درملنه یا ورته څه ده. د دي کار لپاره  د کار د وخت نه رورسته او یا د کار په وخت کې ستاسو د کار ګمارونکي په اجازې پرته د مریضي خبرتیا لاسته راوړلو تاسي کولي شي.

د مریضي د معاش حقوق

کله چې تاسو د ناروغۍ له امله کار نشي کولی، تاسو د مریضي د ورځو د معاش مستحق یاست. دا د هغه جبران ورکوي چې تاسو د ناروغی رخصتۍ پرمهال له لاسه ورکړی. په هرصورت، تاسو د ناروغ معاش لپاره وړ یاست که تاسو لږ تر لږه د 6 میاشتو لپاره د عمومي ناروغۍ او زیږون بیمې لپاره پیسې ورکړې وي.

که تاسو د 18 کلنۍ څخه کم عمر لري د 6 میاشتو میعاد په تاسو باندې نه پلي کیږي .

ستاسو ګمارونکی ستاسو د ناروغ معاش په لومړیو دریو ورځو کې ستاسو د اوسط ورځني ناخالص ګټې 70٪ پورې د هغې میاشتې لپاره پوښي چې تاسو د ناروغی رخصتۍ اخیستې. د ناروغی معاش پاتې ورځې تر 80٪ د ملي ټولنیز امنیت انسټیټیوټ لخوا پوښل کیږي. 

ولې د کاري اړیکو ډول مهم دی؟

د کار قرارداد

که تاسو د کارګمارونکي سره د کار قرارداد لرئ، تاسو د پورته ذکر شوي شرایطو سره سم د مریضي معاش مستحق یاست.

د کار په قرارداد کې مشخصات شامل دي لکه د کار ځای، د قرارداد موده، د لومړني او تمدید شوي کلنۍ رخصتۍ اندازه او همدارنګه اضافي تادیه شوي کلني پاڼي او نور اړتیاوې.

ملکي/ یا خدماتی قرارداد

ملکي یا تش په نامه خدماتو قراردادونه معمولا د یو ځانګړي ډول ډندې/خدمت لپاره د یوې ټاکلې مودې لپاره لاسلیک کیږي. په دې حالت کې تاسو د یوې ځانګړې پایلې مستحق یاست او تاسو ځانګړي کاري ساعتونه نلرئ. له همدې امله، تاسو د مریضي رخصتۍ او د ناروغ معاش مستحق نه یاست.

په ځان ګمارل شوي کسان(یعنی د خپل کاراوبار خاوندان)

که تاسو پخپله کار کوئ، نو تاسو په پایله کې ځان بیمه کوئ. دا پدې مانا ده چې تاسو باید خپل بیمه ورکړئ. په دې حالت کې، تاسو کولی شئ د 'موریني' او 'عمومي ناروغۍ' فنډونو یا تخصیص کې هم د ونډې تادیه کول غوره کړئ، که تاسو اوغواړئ.

تاسو کولی شئ دا په هغه وخت کې ترسره کړئ چې تاسو د ملي عوایدو ادارې ته د یوي اطلاعیه په سپارلو سره د ځان ګمارونکي شخص په توګه ثبت کړي وي. تاسو کولی شئ د دې لینک څخه د اطلاعیه نمونې پاڼه ډاونلوډ کړئ.

په اطلاعیه کې تاسو باید د " ټولو بیمه شوي ټولنیزو خطرونو لپاره د حرفوي حادثې او ناروغۍ او بیکارۍ پرته" برخه غوره کړئ. دا په لاندی فورمه په شکل کې ښکاره شوي: